Belanghebbenden
Naast de eigenaar en projectontwikkelaar Hans van der Eijk en de gemeente Gooise Meren – en in mindere mate de gemeente Wijde Meren en Hilversum – zijn de direct betrokken stakeholders tot het Hocras-terrein en de omgeving:
- De Vereniging Natuurmonumenten als eigenaar van de ’s Gravelandse Buitenplaatsen, het unieke landgoed Bantam en het Naardermeer;
- Het Goois Natuurreservaat (GNR) als eigenaar van Zanderij Cruysbergen, Landgoed Nieuw Cruysbergen, Gijzenveen, Franse kamp en Spanderswoud;
- De omwonenden waaronder buurtbewoners, naastgelegen bedrijven, zoals Gamma, de camping en benzinepomphouder en de Hilversumse Meent.
Bij de ontwikkeling van het Hocras-terrein komen verschillende beleidsterreinen samen, woningbouw, bedrijvigheid, verkeer, educatie, erfgoed, landschap en natuur. Het is de kunst om tussen deze verschillende beleidsterreinen een balans te vinden samen met de gemeente Gooise Meren, gemeente Hilversum (Hilversumse Meent, Bantam, Spanderswoud), de eigenaar en omwonenden.
Daarnaast spelen enkele regionale samenwerkingsverbanden een belangrijke rol:
Waterschap Amstel, Gooi en Vecht (AGV)
In het bestuursakkoord (2019-2023) van het waterschap staan zes kernwoorden centraal: betrokken, klimaatbestendig, schoon, samen, vernieuwend en realistisch. Het bestuursakkoord van het Waterschap AGV kan bij de herbestemming van het Hocras-terrein met betrekking tot natte verbindingszones een onder-steunende rol spelen.
Metropoolregio Amsterdam (MRA)
Er wordt ook in (bovenregionaal) verband samengewerkt aan de opgaven in het gebied. Een voorbeeld is de Metropoolregio Amsterdam (MRA), waar ook Gooise Meren aan deelneemt. De MRA is geen bestuursorgaan of gemeenschappelijke regeling met bevoegdheden. De MRA is een netwerkorganisatie, bedoeld om samenwerking en afstemming te bevorderen. Dat is nodig, want in de metropoolregio Amsterdam (MRA) moeten in de periode tot 2040 circa 230.000 woningen worden bijgebouwd, om bijna een half miljoen nieuwe -inwoners te kunnen huisvesten. Deze nieuwe inwoners willen leren en werken, willen zich kunnen verplaatsen en willen ontspannen en recreëren in hun leefomgeving. Dit legt een extra druk op een omgeving die hier nu nog niet op is ingericht. En wordt het belang van leefbaarheid in de vorm van prachtige natuurgebieden die open en toegankelijk zijn, alleen maar groter. Een plek waar men tot rust kan komen, kan genieten en op kan laden.
De metropoolregio kent een unieke afwisseling van land en water. Wat opvalt, is de diversiteit, de verweving van stad en land en de cultuur-historische- en ecologische waarden. Bijzonder is dat de meeslepende eeuwenlange geschiedenis veelal nog steeds zichtbaar is. Opmerkelijk is ook dat voortdurend nieuwe elementen aan het landschap worden toegevoegd. Kijk naar bijvoorbeeld de aanleg van natuurparadijs de Marker Wadden in het Markermeer. De MRA beseft dat een goed leefklimaat steeds belangrijker wordt om internationaal concurrerend te blijven.
Met de grote diversiteit aan bijzondere landschappen heeft de regio een waardevolle troef in handen. Een troef die alleen waarde houdt als overheden, maatschappelijke organisaties en bedrijven deze koesteren en erin blijven investeren. In een aantal programmalijnen wordt in de MRA gewerkt aan gezamenlijke onderzoeken, projecten en lobby bij het Rijk. In het kader van het MRA-programma Klimaatbestendig is een onderzoek gedaan naar de impact van klimaatverandering onder de titel ‘Resilience by Design’. Onze aanbevelingen sluiten bijvoorbeeld naadloos aan bij dit multidisciplinaire project waarbij de tijdshorizon is verlegd van de gebruikelijke 2050 naar 2100 en het ontwerp is opgezet om vraagstukken integraal op te pakken.
Ook kent het MRA een programma Metropolitaan Landschap. Uitgangspunt hierbij is dat een welvarende regio bestaat bij de gratie van een gezonde leefomgeving. De bijdrage aan de diversiteit en uniciteit van de natuur is er hier één van.
Het programma kent een aantal samenhangende en parallel lopende sporen:
- Het duiden van betekenis van het landschap;
- De confrontatie van ruimtelijke opgaven op de landschappelijke waarden;
- Het realiseren van een investeringsprogramma voor het landschap.
Product van dit programma is onder meer een Kansenkaart Landschap. Hierin staan de belangrijke landschappelijke gradiënten in het Gooi ook benoemd.
De gemeente Gooise Meren is als deelnemer van de MRA betrokken bij deze programma’s en zou op lokaal niveau een vertaling kunnen geven aan bovenstaande documenten en afspraken die in MRA-verband worden gemaakt tussen gemeenten, provincies en het Rijk.
Voor de (her)ontwikkeling van het Hocras-terrein gaat het daarbij om de balans tussen de thema’s wonen en landschap waarbij een integrale aanpak wordt gehanteerd.
Provincie Noord-Holland
De opgaven van de provincie Noord-Holland met betrekking tot woningbouw, waterbeheer en veiligheid, landbouw en natuur zijn eveneens met elkaar verweven. De provincie voert de komende jaren zo’n 55 natuurprojecten uit voor het herstellen en versterken van het Natuur Netwerk Nederland. Er is jaarlijks zo’n € 50 miljoen beschikbaar voor de projecten, verzameld in het Programma Natuurontwikkeling. De provincie ondersteunt in het gebiedsgerichte aanpak biodiversiteit via subsidies zoals door Gedeputeerde Staten Noord Holland is vastgesteld in 2021 (inclusief een budget van € 10 miljoen): “In de Omgevingsvisie is de provinciale ambitie vast- gelegd om naast de versterking van de biodiversiteit ook alle ruimtelijke ontwikkelingen zo veel mogelijk natuur inclusief te maken. Hiervoor is het ook nodig om de bebouwde omgeving sterker te vergroenen. Het aanleggen van faunatunnels en bruggen maakt leefgebieden groter doordat dieren veilig kunnen oversteken”. In december 2021 kwam hier een WUR rapport over uit waar ook de N236 werd genoemd. Daarbij heeft de provincie Noord-Holland € 44 miljoen extra aangevraagd bij het Rijk om 30 natuurprojecten te ondersteunen die kwetsbare natuurgebieden helpen herstellen van de gevolgen van een teveel aan stikstof.
De herbestemming van het Hocras-terrein vanuit een gebiedsaanpak geeft de Provincie Noord-Holland de gelegenheid om delen van het Masterplan -Biodiversiteit als het thema ‘verbinden en ontsnipperen’ en de omgevingsvisie verder vorm te geven.
Het Rijk
De opgave van het rijk met betrekking tot ruimtelijke ordening zijn talrijk: woningbouw, landbouw & stikstof, infrastructuur, water, klimaat en biodiversiteit. De focus betreft naast woningbouw juist ook duurzaamheid, klimaat en biodiversiteit, middels het voltooien van Natuur Netwerk Nederland (NNN) in het beleidsplan Nederland Natuurpositief. Dit betekent dat het herstel van de natuur en haar biodiversiteit niet alleen plaatsvindt binnen het Natuur Netwerk, maar overal: in de steden, op het -platteland buiten de natuurgebieden en in de grote wateren. Versterken en verbeteren waar het werkt, verbreden en verbinden waar het beter moet. Volgens het VN Biodiversiteitsverdrag en de EU moet Nederland minimaal 30% natuur hebben gerealiseerd in 2030. Nu is dat 14%. Tenslotte wijst de Walden buurtgroep op de omgevingswet die nu besproken wordt op zowel nationaal als lokaal niveau en die in 2022 in werking zal treden. In het kader van ‘Wie het kleine niet eert, is het grote niet weerd’, biedt juist het coalitie-akkoord van december 2021 tussen VVD, D66, CDA en CU kansen voor de ontwikkeling van het Hocras-terrein. Anticipatie hierop door de gemeente wordt aanbevolen. Door deze anticipatie kan de Gemeente Gooise Meren een leiderschapsrol nemen in de uitvoering van de nieuwe omgevingswet die immers uitgaat van lokale participatie en samenwerking. Ons advies is de website over de omgevingswet van landschapsorganisaties te gebruiken.
Het Hocras-terrein is bijzonder omdat het midden in het Natuur Netwerk Nederland (NNN) ligt, en een herbestemming zou optimaal kunnen bijdragen aan de nationale NNN-doelstellingen.