Hoorzitting paardenstallen – onze ervaring
Op 30 maart was er de bezwaarschriften hoorzitting met betrekking tot het besluit van het college van B&W om de paardenstallen op het Hocras-terrein géén monumentale status te verlenen. Bij de zitting waren aanwezig de twee bezwarenden, Bond Heemschut/Cuypersgenootschap en de Walden Buurtgroep versus de gemeente. Ook de eigenaar/projectontwikkelaar en enkele geïnteresseerden schoven aan. Bezwarenden hebben hun argumenten voor- en tegen het besluit toegelicht; tevens heeft de eigenaar zijn mening gedeeld. De commissie gaat zich beraden en verwacht over zes weken de uitslag.
De zitting begon meteen met een tik op de vingers van de gemeente. Zij had op het allerlaatste moment – deze zittingsdag om 13:00 uur – nog essentiële documenten gestuurd aan de commissie en aanwezigen. Twee partijen hadden de stukken niet eens gezien toen de zitting aanving. Gebruikelijk is dat de stukken minstens een week van tevoren worden ingediend. Op de vraag van de voorzitter van de commissie aan de gemeente of alle stukken nu gedeeld waren, kwam een ietwat twijfelend positief antwoord. Walden Buurtgroep betwijfeld of alle stukken zijn aangeleverd, want een belangrijke overeenkomst uit 2020 tussen gemeente en de eigenaar ontbreekt.
Vervolgens wilde de commissie weten in welke juridische zin Walden Buurtgroep een belanghebbende is. De buurtgroep is het resultaat van de eerste bijeenkomsten door gemeente en eigenaar georganiseerd. Omwonenden en belanghebbenden kregen allemaal een uitnodiging van de gemeente om hierbij aanwezig te zijn. Om de krachten, kennis en ervaring te bundelen is de buurtgroep daaruit voortgekomen. Als wij geen belanghebbende zijn, wie dan wel?
De inhoudelijke behandeling begon met de vraag of iedereen het eens was met de conclusie van de drie gerenommeerde erfgoedorganisaties dat de stallen een monumentale status verdienen. De gemeente antwoordde volmondig dat zij deze conclusie over de erfgoedwaarde van de stallen onderstreept. Dit is belangrijk, uit jurisprudentie blijkt dat voor het aan- of afwijzen van de monumentale status alleen de monumentale waarde een rol mag spelen. Alleen in uitzonderingsgevallen mogen andere factoren een rol spelen en moeten deze goed gemotiveerd zijn, aldus de commissie. De gemeente betoogde dat er sprake was van een integrale afweging, woningbouw en school versus behoud paardenstallen, en dat leidde tot het besluit om de monumentale status af te wijzen. De gemeente presenteerde dit als “het een of het ander”, maar dit is ons te zwart-wit. Het behoud van de paardenstallen in combinatie met de andere doelen is heel goed mogelijk, al zou dit iets minder woningen kunnen betekenen.
Erfgoedvereniging Heemschut en het Cuypersgenootschap – vertegenwoordigd door de heer W. van der Spek – benadrukten de eensluidende conclusie van de drie erfgoedorganisaties – de expérts! – om de stallen een monumentale status te verlenen. Zij zien goede mogelijkheden om de stallen een nieuwe functie te geven, eventueel in relatie tot de school. Het beoogde storytelling alternatief van de gemeente en de eigenaar is een slap aftreksel en kan volgens Heemschut nooit de kernwaarde van het gebied vertegenwoordigen. Met de sloop verliest de gemeente het verhaal van het verleden. Juist het behoud en inpassing van historische gebouwen in nieuwbouwplannen maken die wijken uniek en geven het karakter.
De Walden Buurtgroep onderstreept ook de positieve conclusies van de erfgoedpartijen. Volgens ons heeft de gemeente zich vroegtijdig klemgezet door de paardenstallen al op te geven door in 2020 een overeenkomst met de eigenaar te ondertekenen. In deze overeenkomst staat – kort gezegd – dat de stallen gesloopt moeten worden wil de eigenaar doorgaan met de overeenkomst zodat de gemeente er een school kan bouwen. De gemeente heeft bij deze eerste onderhandeling klakkeloos aangenomen dat het een “bouwval” (volgens de eigenaar) betrof en geen enkele vraag over waarde of status gesteld. De keuze tussen het behoud van de stallen enerzijds én het niet doorgaan van het hele plan anderzijds is té simpel. Er zijn tussenoplossingen mogelijk waarbij de stallen een nieuwe functie kunnen krijgen in het plan als kenmerkende trekpleister en samenbinder voor de nieuwe bewoners. Hier trekken wij met Heemschut duidelijk één lijn. Het alternatief van storytelling, uit te werken door Witteveen + Bos, is een lege belofte. In de Woo-antwoorden hebben we hiertoe een aanzet gezien, maar in de realiteit is er helemaal niets gebeurd. Het is daarom uitermate ongeloofwaardig dit als alternatief te presenteren. Ook hier kunnen Heemschut en de buurtgroep elkaar de handen schudden.
We gaan hier niet speculeren over het uiteindelijk advies van de commissie en wat het college hiermee gaat doen. We hebben onze bezwaren heel duidelijk gemaakt en over een aantal weken horen we de uitkomst.